Ẩn dụ và hoán dụ là 2 biện pháp tu từ quan trong trong quá trình học tập của học sinh. Vậy ẩn dụ là gì? hoán dụ là gì? Cùng igiaidap tìm hiểu nhé! Có mấy hình thức ẩn dụ, hoán dụ. Các ví dụ về ẩn dụ, hoán dụ như thế nào?
Tìm hiểu >> Chêu Hay Trêu, Trọc Hay Chọc Đúng Chính Tả? Trêu Chọc Trong Tiếng Anh Là Gì?
Ẩn dụ là gì?
Ẩn dụ hay biện pháp tu từ ẩn dụ là một biện pháp tu từ trong ngôn ngữ, dùng dể gọi một sự vật, hiện tượng bằng tên của một một sự vật, hiện tượng khác thông qua những nét tương đồng giữa chúng. Nó tạo ra một hình ảnh hoặc ý nghĩa tường minh thông qua việc sử dụng từ ngữ không phải làm đề cập trực tiếp đến sự vật, hiện tượng được miêu tả.
Ẩn dụ tập trung vào việc gợi mở, tạo sự hứng thú và tạo ra hình ảnh sống động trong tư duy của người đọc hoặc người nghe. Nó có thể được sử dụng trong văn chương, thơ ca, biểu đạt nghệ thuật và các loại văn bản khác để tăng tính tưởng tượng, mô tả và sức gợi cảm.
Ví dụ, khi ta nói “con đường của cuộc đời”, từ “con đường” được sử dụng để ám chỉ cuộc sống và những quyết định mà ta phải đưa ra. Nó không đề cập trực tiếp đến cuộc sống, nhưng tạo ra hình ảnh về sự lựa chọn, hướng đi và những khó khăn trong cuộc sống.
Ẩn dụ là một công cụ ngôn ngữ mạnh mẽ, cho phép người viết hoặc người nói sử dụng sự tưởng tượng và sáng tạo để truyền đạt ý nghĩa và tạo hiệu ứng trong việc diễn đạt.
Phân loại các hình thức ẩn dụ
Có 4 hình thức ẩn dụ:
- Ẩn dụ về hình thức ( sử dụng tương đồng về hình thức).
- Ẩn dụ cách thức (sử dụng tương đồng về cách thức).
- Ẩn dụ phẩm chất (sử dụng tương đồng về phẩm chất).
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (chuyển từ cảm giác này sang cảm giác khác hoặc cảm nhận bằng giác quan khác).
Ví dụ biện pháp tu từ ẩn dụ
- Ẩn dụ về hình thức ( sử dụng tương đồng về hình thức)
“Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông”
Truyện Kiều – Nguyễn Du.
Trong câu này, hình ảnh “lửa lựu” được sử dụng như một hình ẩn dụ để ám chỉ hoa lựu đỏ rực. Điều này không chỉ truyền đạt chính xác màu sắc đặc trưng của hoa lựu, mà còn làm cho câu văn sống động và gợi cảm hơn.
“ Về thăm quê Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.”
“Lửa hồng” tiếp tục xuất hiện như một hình ẩn dụ cho hoa dâm bụt.
- Ẩn dụ cách thức (sử dụng tương đồng về cách thức)
“Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”
Hình ảnh “ăn quả” thay cho “hưởng thành quả lao động”, và “kẻ trồng cây” thay cho “người lao động tạo ra thành quả”.
- Ẩn dụ phẩm chất (sử dụng tương đồng về phẩm chất)
“Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm”.
“Người Cha” được sử dụng như một hình ẩn dụ để ám chỉ Bác Hồ. Cả từ “Cha” viết hoa và “người cha” đều ám chỉ những người có mái tóc bạc, sự yêu thương, sự chu đáo và sự ân cần.
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (chuyển từ cảm giác này sang cảm giác khác hoặc cảm nhận bằng giác quan khác).
“Trời hôm nay nắng giòn tan”
Thay vì mô tả cảm nhận sức nóng của thời tiết dựa trên thị giác, như mô tả nắng chói chang, người viết sử dụng “nắng giòn tan” để ám chỉ sự nóng bức và tạo cảm nhận tươi mát, sảng khoái thông qua giác quan.
Share >> Chỉn Chu Là Gì? Chỉnh Chu Hay Chỉn Chu Mới Đúng Chính Tả? Chỉn Chu Trong Tiếng Anh Là Gì?
Hoán dụ là gì?
Hoán dụ là một biện pháp tu từ được dùng để gọi tên một sự vật, hiện tượng hoặc khái niệm này bằng tên gọi của một sự vật, hiện tượng hoặc khái niệm khác mà chúng có mối liên hệ gần gũi.
Mục đích của hoán dụ là tạo sức gợi hình, gợi cảm cho câu văn, giúp diễn đạt trở nên sống động hơn.
Phân loại các hình thức hoán dụ
Có 4 hình thức hoán dụ, đó là:
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
Ví dụ biện pháp tu từ hoán dụ
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể
Đây là hoán dụ dùng một phần cơ thể để thay thế cho toàn bộ người, ví dụ như việc sử dụng tay, chân… để chỉ cả cơ thể; sử dụng một mùa để thay thế cho cả năm hoặc sử dụng thành phần để chỉ tổng thể.
“Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.”
Hoàng Trung Thông
Trong câu thơ này, “bàn tay ta” được sử dụng làm hoán dụ cho “người lao động”. Hình ảnh “bàn tay ta” là một phần của cơ thể người lao động, do đó có thể hiểu rằng đây là một hoán dụ sử dụng phần để gọi cả toàn thể.
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
Đây là một loại hoán dụ sử dụng một sự vật, hiện tượng mang ý nghĩa, có tính bao quát để nói về sự vật, hiện tượng được bao trùm trong đó.
“Vì sao trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh.”
Trong câu thơ này, hình ảnh “trái đất” được sử dụng để hoán dụ cho hình ảnh “nhân dân Việt Nam”.
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
Đây là một loại hoán dụ dựa trên sự tương đồng, sự gần gũi giữa hai sự việc, hiện tượng.
“Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè.”
Tố Hữu
Trong đoạn thơ này, “Huế” được sử dụng làm hoán dụ cho “những người sống ở Huế”. Và hình ảnh “đổ máu” được sử dụng để hoán dụ cho “chiến tranh”.
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
Đây là một loại hoán dụ dùng để gọi tên những sự vật, hiện tượng, khái niệm mơ hồ bằng những sự vật, hiện tượng, khái niệm cụ thể, dễ hiểu, dễ cảm nhận. Bằng cách này, người đọc, người nghe có thể cảm nhận và hiểu rõ hơn ý của người viết, người nói.
“Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.”
Trong câu ca dao, hình ảnh “một” được sử dụng làm hoán dụ cho sự đoan lẻ, cá nhân riêng biệt. Trong khi đó, “ba” được sử dụng làm hoán dụ cho sự đoàn kết.
Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ
Ẩn dụ và hoán dụ là hai phép tu từ phổ biến được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày và trong văn học. Do tiếng Việt phức tạp và cách sử dụng của hai phép tu từ này khá tương đồng, nên thường có sự nhầm lẫn giữa ẩn dụ và hoán dụ.
Tuy có những điểm tương đồng, nhưng ẩn dụ và hoán dụ cũng có những khác biệt:
Khác nhau:
- Ẩn dụ sử dụng mối quan hệ tương đồng về phẩm chất, hình thức, cách thức và chuyển đổi cảm giác.
- Hoán dụ sử dụng mối quan hệ tương cận, gần gũi như sử dụng bộ phận để chỉ toàn thể, vật chứa đựng để chỉ vật bị chứa đựng, cái cụ thể để chỉ cái trừu tượng và dấu hiệu của sự vật để chỉ sự vật.
Giống nhau:
- Cả hai phép tu từ đều dùng để gọi tên một sự vật dựa trên một sự vật khác.
- Cả hai phép tu từ đều mang đến sắc thái tính cảm, làm cho câu văn thêm phong phú, hàm súc, gợi hình và gợi cảm.
Xem thêm >> Công Nguyên, Trước Công Nguyên, Sau Công Nguyên Là Gì? Vì Sao Năm Trước Công Nguyên Lại Đếm Ngược?
Tạm kết
Trên đây là những chia sẻ của igiaidap về “ẩn dụ là gì?”. Hy vọng bài viết hữu ích với các bạn!
