Biện pháp tu từ ẩn dụ là biện pháp tu từ quan trọng và được sử dụng thường xuyên trong cả văn viết và trong giao tiếp hàng ngày. Vậy biện pháp tu từ ẩn dụ là gì? Tác dụng như thế nào? Có những hình thức nào? Dấu hiệu nhận biết biện pháp tu từ ẩn dụ? Cùng igiaidap tìm hiểu nhé!
Tìm hiểu >> Chật Hay Trật, Chật Hẹp Hay Trật Hẹp, Trật Trội Hay Chật Chội Đúng Chính Tả Tiếng Việt?
Biện pháp tu từ ẩn dụ là gì?
Ẩn dụ là một trong những biện pháp tu từ dùng để gọi một sự vật, hiện tượng bằng cách gọi tên một sự vật, hiện tượng khác khi cả hai có những nét tương đồng với nhau.
Biện pháp từ ẩn dụ (tự ẩn dụ) là một kỹ thuật trong viết văn và diễn đạt, trong đó một ý hay một ý nghĩ được truyền tải một cách gián tiếp thông qua việc sử dụng từ ngữ hoặc câu chuyện mang tính tượng trưng. Trong biện pháp từ ẩn dụ, người viết sử dụng những từ ngữ, cụm từ hoặc câu chuyện không trực tiếp đề cập đến ý nghĩa thực sự mà thay vào đó, tạo ra hình ảnh hay tượng trưng để gợi cảm xúc, ý niệm hoặc ý nghĩa sâu xa cho người đọc.
Ví dụ: “Trái tim lạnh lẽo của cô ấy đã trở thành một khối băng đá.” Trong câu này, biện pháp từ ẩn dụ được sử dụng để miêu tả tính cách lạnh lùng và tàn nhẫn của một người phụ nữ bằng cách so sánh trái tim của cô ấy với một khối băng đá.
Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ
Biện pháp từ ẩn dụ thường được sử dụng để tạo sự hấp dẫn, tạo hình ảnh sống động và mở ra nhiều cách hiểu khác nhau cho một đoạn văn, một đoạn thoại hoặc một câu trong văn bản.
Nó thường dùng để tạo nên tính huyền bí, tinh tế, lôi cuốn hay để thể hiện những ý nghĩa sâu xa, tầng lớp nghĩa bên trong.
Các hình thức ẩn dụ
Có 4 hình thức ẩn dụ thường gặp đó là:
- Ẩn dụ về hình thức ( sử dụng tương đồng về hình thức).
- Ẩn dụ cách thức (sử dụng tương đồng về cách thức).
- Ẩn dụ phẩm chất (sử dụng tương đồng về phẩm chất).
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (chuyển từ cảm giác này sang cảm giác khác hoặc cảm nhận bằng giác quan khác).
Ví dụ về biện pháp tu từ ẩn dụ
– Ẩn dụ về hình thức: Đây là một phương pháp mà người viết hay người nói sử dụng để tạo ra một sự tương đồng giữa hai sự vật, hiện tượng. Cách sử dụng phép ẩn dụ này giúp che giấu một phần ý nghĩa, một ý nghĩa mà không phải ai cũng hiểu được.
Ví dụ:
“Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông”
Truyện Kiều – Nguyễn Du
Trong câu thơ này, Nguyễn Du sử dụng phép ẩn dụ để miêu tả. Hình ảnh “lửa lựu” được sử dụng để biểu đạt hình ảnh hoa lựu đỏ rực. Bằng cách sử dụng từ “lửa lựu” trong câu thơ, Nguyễn Du không chỉ chính xác miêu tả màu sắc của hoa lựu, mà còn gợi lên một cảm giác như những đốm lửa nhỏ lập loè trong đêm tối. Điều này đồng thời tạo ra hình ảnh và cảm giác cho độc giả.
– Ẩn dụ cách thức: Đây là một loại ẩn dụ mà người diễn đạt sử dụng nhiều cách để trình bày một vấn đề. Thay vì diễn đạt một cách trực tiếp và truyền thống, người diễn đạt tạo ra sự đa dạng trong cách diễn đạt và trình bày vấn đề một cách có hàm ý.
Ví dụ: Câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
Thay vì diễn đạt ý nghĩa trực tiếp như “khi hưởng thành quả lao động thì phải nhớ công lao của người tạo ra thành quả, người lao động tạo ra nó”, ta sử dụng “ăn quả” thay cho “hưởng thành quả lao động” và “kẻ trồng cây” thay cho “người lao động tạo ra thành quả”.
– Ẩn dụ phẩm chất: Đây là một dạng ẩn dụ mà người diễn đạt sử dụng các nét tương đồng về phẩm chất, đặc điểm, đặc tính để thay thế sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác.
Ví dụ: trong hai câu thơ của tác giả Minh Huệ
“Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm”.
Tác giả đã sử dụng hình ảnh “Người Cha” để ẩn dụ Bác Hồ. Người cha và Bác Hồ có những đặc điểm về phẩm chất, đặc điểm có những nét tương đồng với nhau. Cả người cha và Bác Hồ đều là những người có mái tóc bạc, có tình yêu thương, sự chu đáo và sự ân cần. Nếu “người Cha” trong câu thơ của Minh Huệ thể hiện tình cảm yêu thương với người con của mình thông qua hình ảnh “đốt lửa”, thì hình ảnh ẩn dụ trong câu thơ có thể hiểu đây chính là tính yêu thương, quan tâm của vị lãnh tụ vĩ đại nhất dành cho những người chiến sĩ của tổ quốc.
– Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Đây là một dạng ẩn dụ mà người diễn đạt sử dụng các từ ngữ để miêu tả những đặc điểm, đặc tính của sự vật, hiện tượng bằng cách sử dụng giác quan khác.
Ví dụ: “Trời hôm nay nắng giòn tan”.
Thay vì để người đọc cảm nhận sức nóng của thời tiết thông qua giác quan thị giác – nắng chói chang, người viết sử dụng “nắng giòn tan” – vị giác để miêu tả không khí trời nắng.
Dấu hiệu nhận biết biện pháp tu từ ẩn dụ
Để phân biệt một câu văn có sử dụng biện pháp từ ẩn dụ hay không, cách đơn giản nhất là hiểu và nắm bắt khái niệm về biện pháp từ ẩn dụ. Khi đã hiểu, ta có thể phân biệt dễ dàng. Một cách khác là dựa vào khái niệm của bốn hình thức phân loại biện pháp từ trên đề cập. Tuy nhiên, cách này có thể phức tạp và khó hơn.
Ví dụ: “Trời hôm nay nắng giòn tan.”
Trong câu này, tác giả miêu tả nắng bằng cụm từ “giòn tan”, không phải tính từ để miêu tả nắng, mà là sử dụng để miêu tả tính chất của đồ ăn, của vị giác. Tác giả sử dụng cách miêu tả dành cho vị giác để miêu tả ánh nắng.
“Giòn tan” mô tả trạng thái chế biến thực phẩm ở nhiệt độ cao. Thay vì miêu tả nắng chói chang, qua cảm giác, tác giả sử dụng “giòn tan” qua vị giác để miêu tả ánh nắng. Điều này không chỉ không làm mất ý nghĩa “trời rất nắng” mà còn làm câu văn thêm đặc biệt, độc đáo.
Đây là một hình thức ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
Xem thêm >> Chạn Vương Là Gì? Vì Sao Gọi Tuấn Hưng Là Chạn Vương? Chạn Vương Thanh Bùi Là Ai?
Tạm kết
Trên đây là giải thích của igiaidap về biện pháp tu từ ẩn dụ cùng các vấn đề liên quan. Hy vọng bài viết hữu ích với các bạn!
